فرزند پروری مثبت چیست؟
فرزند پروری مثبت چیست؟
مهرا رنجبردار
فرزند پروری مثبت رویکردی است که هدف آن ارتقای رشد کودک و اداره کردن رفتار کودک به روشی سازنده و غیر آسیب زننده است .فرزند پروری مثبت بر اساس ارتباط خوب و توجه مثبت بنا شده تا بتوان به کودک کمک کرد که رشد کند .کودکانی که با فرزند پروری مثبت بزرگ میشوند با احتما ل بیشتری مهارتها و احسا س مثبت نسبت به خود را پرورش میدهند .آنها همچنین با احتمال کمتری مشکلات رفتاری خواهند داشت.پنج جنبه کلیدی برای فرزند پروری مثبت وجود دارد.
-مطمئن شدن از ایجاد محیطی امن و جالب:
کودکان کم سال نیاز به محیط بازی امن دارند بخصوص وقتی سینه خیز حرکت می کنند .اتفاقات در خانه مهمترین علت آسیب در کودکان کم سال است .داشتن یک محیط امن به این معناست که شما میتوانید با آرامش بیشتری فرزند پروری کنید و کودکتان میتواند محیط خود را کشف کند و طی روز سرگرم باشد در حا لیکه احتمال آسیب دیدن وی کمتر است .کودکان نیاز به محیطی سرگرم کننده دارند که به ةنها فرصتهای زیادی برای گشتن کشف آزمایش و رشد زبان و رشد ذهنی وی را تحریک مینماید.کودکان همچنین نیاز دارند به حد کافی نظارت یعنی اینکه بدانید کودکتان کجا و مشغول چه کاری است.
-ایجاد محیط مثبت آموزنده:
والدین بایستی در دسترس کودکانشان باشند.این به این معنا نیست که در تمام لحظات با کودکتان باشید بلکه به این معناست که وقتی کودک به کمک مراقبت یا توجه شما نیاز دارد در دسترس باشید.وقتی کودک به شما نزدیک میشود کارتان را متوقف کنید و اگر میتوانید زمانی را با او باشید.با تشویق کودک به اینکه تلاش کند خودش کارش را انجام دهد به او کمک کنید یاد بگیرد.تشویق و توجه مثبت کمک میکند علاقه کودک را برای یادگیری برانگیزد.وقتی میبینید کودکتان چیزی را که شما میخواهید انجام میدهد به او توجه کنید.به کودکتان نشان دهید کاری را که در حال انجام است دوست دارید در این صورت او با احتمال بیشتری آن را تکرار خواهد کرد.
-استفاده از دیسیپلین قاطع:
دیسیپلین قاطع به معنی با ثبات بودن و عمل کردن فوری در مواقعی است که میبینید کودک رفتار نادرست دارد و یاد دادن رفتارقابل قبول.وقتی والدین از دیسیپلین قاطع استفاده میکنند کودکان یاد میگیرند مسوولیت رفتار خود را بپذیرند از نیازهای دیگران آگاه میشوند و خود کنترلی پیدا میکنند.همچنین در صورتی که والدین از یک روز تا روز دیگر با ثبات و قابل پیش بینی باشند کودکان با احتمال کمتری مشکلات رفتاری پیدا میکنند.
شما میتوانید برای منحصربفرد کودک خود ارزش قائل باشید و با اینحال انتظار رفتار رفتار عاقلانه داشته باشید.وقتی کودکتان رفتار نامناسب دارد یا ناراحت است بهترین کار این است که آرام بمانید و از فریاد زدن با صدای بلند اسم او را بردن تهدید کردن یا زدن او خودداری کنید.
-داشتن انتظار واقع بینانه:
انتظاراتی که والدین از فرزندانشان دارند به این بستگی دارد که آنها چه چیزی را در سنین مختلف عادی میدانند.به یاد داشته باشید که کودکان افرادی منحصربه فردند و با سرعتهای متفاوتی رشد میکنند.آنها نیاز دارند قبل از یاد گرفتن مهارتهای جدید از جمله استفاده از توالت پوشیدن لباس یا غذاخوردن به تنهایی از نظر رشدی آمادگی آن را پیدا کنند.اگر مطمئن نیستید فرزندتان برای یادگیری مهارت جدید آمادگی دارد نظر یک کارشناس را جویا شوید.مشکلات وقتی به وجود می آیند که والدین از فرزندانشان انتظارات زیادی دارند قبل از اینکه آنها آمادگی داشته باشند یا انتظار داشته باشند فرزندشان کامل باشد.برای مثا ل والدینی که انتظار دارند فرزندشان همیشه مودب شاد و حرف گوش کن باشد یا همیشه منظم و کمک کننده باشد خودرا در شرایطی قرار میدهند که مایوس شوند و با فرزند خود اختلاف پیدا کنند.از فرزند خود انتظار نداشته باشید که کامل باشد.تمام کودکان اشتباه میکنند.بیشتر اشتباهات عمدی نیستند.این نیز مهم است که والدین انتظارات واقع بینانه از خود داشته باشند.این خوب است که بخواهید تمام تلاش خود را بعنوان یک مادر یا پدر انجام دهید اما تلاش برای اینکه والد کاملی باشید فقط منجر به احساس ناکامی و بی کفایتی میشود.نسبت به خود سختگیر نباشید هر کسی از راه تجربه می آموزد.
-بعنوان والد از خود مراقبت کنید :
فرزند پروری راحت تر خواهد بود اگر نیاز شخصی والدین برای صمیمیت همراهی تفریح و تنها بودن برآورده شود.والد خوب بودن به این معنی نیست که فرزندتان به تمام زندگی شما غلبه داشته باشد.اگر نیازهای خود شما بعنوان یک بزرگسال برآورده شود بسیار آسانتر خواد بود که شکیبا با ثبات و در دسترس کودک خود باشید.
*تمرین۴: فرزند پروری مثبت چیست؟
۱-کدامیک از مهارتهای فرزند پروری مثبت برای شما آسان است ؟به چه دلیل؟…………………………………
۲-کدامیک از این مهارتها برای شما سخت است؟به چه دلیل؟………………………………………………………
۳-چه چیزهای دیگری مهم است که به کودکان کمک میکند رشد کنند؟……………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………….
-علل مشکلات رفتاری کودکان:چرا کودکان به این روش رفتار میکنند؟چرا اینگونه است که کودکانی که در یک خانواده بزرگ شده اند در بعضی چیزها شبیه بهم و در بعضی چیزهای دیگر اینقدر با هم متفاوت اند؟ برای فهمیدن اینکه چگونه کودکان رشد میکنند لازم است به سه چیز توجه کنیم : ترکیب ژنتیکی آنها محیط خانوادگی و جامعه ای که در آن زندگی میکنند.این عوامل مهارتها دیدگاهها و تواناییهایی را که کودکان پیدا میکنند شکل میدهند.همچنین این مساله را که آنها مشکلات رفتاری پیدا میکنند یا خیر را تحت تاثیر قرار میدهند.
*تمرین۵:تعیین علتهای مشکلات رفتاری کودکان:
برای اینکه رفتار کودک خود را بهتر بفمید به راهنمای سلامتی هر والد نگاهی بیندازید و اطلاعات آن را مطالعه کنید.در کنار هر عاملی که فکر میکنید نقشی در شکل گیری رفتار فرزند شما دارد علامت بزنید.اگر
بخواهید میتوانید در جایی که مشخص شده نظر خودرا بنویسید.
-ترکیب ژنتیک :
کودکان ترکیب ژنتیکی منحصر به فرد از والدین خود به ارث میبرند.این ترکیب شامل ویژگیهای آشکار مانند رنگ چشم و بافت مو و نیز ویژگیهای رفتاری و هیجانی میشود.برای مثال کودکانی که مشکل تمرکز دارند یا احساس غمگینی و افسردگی میکنند ممکن است ترکیب ژنتیکی ای را به ارث برده باشند که آنها را برای داشتن چنین مشکلاتی آماده تر میکند.
کودکان همچنین ممکن است مزاج خود را از والدین به ارث ببرند مانند چقدر اجتماعی یا برونگرا هستند چقدر فعالند یا چقدر احساساتی هستند.بعضی از این ویژگیها اداره کردن را دشوار میکند.برای مثال بعضی کودکان توجه زیادی می طلبند بعضیها خیلی فعال و مشغولند و پیوسته در حال کشف اطراف خود میباشند بعضی دیگر زیاد گریه میکنند یا ایراد میگیرند و غذا دادن یا خواباندن آنها سخت است.با این حال تمام نوزادان دشوار
در کودکی مشکلات رفتاری پیدا نمیکنند در حالیکه بعضی نوزادان آسان این مشکلات را پیدا میکنند.مشکلات رفتاری کودکان فقط به مزاج آنها بستگی ندارد بلکه به واکنش دیگران به رفتار آنها نیز وابسته است.
*کودک شما بعنوان یک نوزاد چگونه بود؟
*دوست داشت با مردم باشد توجه زیادی میخواست.
*به سادگی ناامید میشد آرام کردنش آسان نبود در صورت تغییر ناگهانی پریشان میشد.
*خیلی فعال مشغول پرانرژی و کنترل کردن اوسخت بود
-نظر:
…………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………
-محیط خانواده:
ترکیب ژنتیکی کودک چیزی است که نمیتوان آن را تغییر داد. اما کودکان از محیط خانوادگی خود چیز یاد میگیرند و این محیط میتواند برای یاد دادن اینکه به روش مناسبتری رفتار کنند تغییر کند. فهمیدن اینکه کودکان چگونه از محیط خود چیز یاد میگیرند برای اینکه تصمیم بگیریم چطور با مشکل کنار بیاییم مفید است.
– پاداشهای تصادفی برای رفتار نادرست:
کودکان به سرعت یاد میگیرند که رفتار آنها اثری دارد و میتوانند کارهای دیگران را کنترل کنند.رفتارهای مشکلدار در صورتی که باعث شوند کودکان آنچه را میخواهند به دست آورند با احتمال بیشتری ادامه پیدا خواهد کرد.اغلب پاداشهای تصادفی یا پرداختهای پنهانی برای رفتار نادرست وجود دارد.پاداشهای تصادفی شامل توجه اجتماعی {مانند حرف زدن با کودک چشمک زدن یا لبخند }پاداشهای مادی {مانند اسباب بازی}فعالیت{مانند اینکه والد حواس کودک را با یک بازی پرت کند}یا دادن خوراکی{مانند بیسکویت بستنی یا آب نبات چوبی}میشود.برای مثال اگر زمانی که فرزندتان برای اولین بار کلمه زشتی بر زبان می آورد تصادفا لبخند بزنید یا وقت زیادی را برای دلیل آوردن برای او صرف کنید توجه اضافه میتواند کودک را تشویق کند که کلمه زشت را دوباره بر زبان بیاورد.
آیا هیچیک از پاداشهای تصادفی زیر در خانواده شما رخ میدهد؟
توجه اجتماعی-پاداشهای مادی-پاداشهایی به شکل کار-پاداشهای خوراکی
-تله های کنترل کننده:
کودکان می آموزند که اگر کار خود را ادامه بدهند ورفتار مشکلدارشان بدتر شود با احتمال بیشتری آنچه را که میخواهند بد ست می آورند.برای مثال فرزند شما ممکن است درست قبل از ناهار از شما بیسکویت بخواهد.
ممکن است شما چند بار بگویید نه.با اینحال اگر فرزندتان ادامه بدهد و بر خواسته خود پافشاری کند یا آن را با صدای بلندتر تکرار کند احتمالا شما در این تله می افتید که به او بیسکویت بدهید تا فقط سروصدا بخوابد.متاسفانه فرزند شما هم برای اینکه بر خواسته خود اصرار کند پاداش گرفته و یاد میگیرد که برای انجام خواسته هایش مصرتر شود و با صدای بلندتر تقاضا کند.شما هم پاداش گرفته اید چون فرزندتان سرو صدا را متوقف کرده حداقل برای مدت کوتاهی.از آنجا که هم شما و هم فرزندتان پاداش گرفته اید این کنترل احتمالا دوباره رخ میدهد. به همین روش والدین هم یاد میگیرند که اگر پافشاری کنند و با صدای بلندتر حرف بزنند با احتمال بیشتری به خواست خود خواهند رسید. برای مثال ممکن است شما چندین بار از فرزندتان بخواهید کاری را انجام دهد و این درخواست را به تدریج با صدای بلندتر تکرار کنید بدون اینکه موفق شوید. سرانجام احتمالا شما با عصبانیت میخواهید که فرزندتان آنچه را که خواستید تا سه شماره انجام دهد و گرنه خودش میداند! فرزندتان به این ترتیب یاد میگیرد که شما تنها زمانی جدی هستید که فریاد بزنید و بشمارید. و پیش از اینکه آنچه را شما خواسته اید انجام دهد تا آن زمان صبر میکند. شما برای فریاد زدن پاداش گرفته‌اید زیرا فرزندتان آنچه را از او خواسته اید انجام داده است و فرزندتان پاداش گرفته چون شما فریاد زدن سر او را متوقف کرده اید. دوباره به دلیل اینکه پاداشی هم برای شما و هم فرزندتان وجود دارد این روند احتمالا باز هم تکرار خواهد شد.
*آیا هیچیک از تله‌های تعدیل کننده زیر در خانواده شما اتفاق می افتد؟
*کودک تعدیل کند
*والد تعدیل کند
نظر:
………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………….
-نادیده گرفتن رفتار مناسب:
برای بعضی از کودکان هیچ پاداشی در انجام رفتار خوب وجود ندارد.متاسفانه رفتاری که هیچ توجهی برنیانگیزد با احتمال کمتری تکرار میشود.اگر کودکان وقتی ذخوب رفتار میکنند نادیده گرفته شوند ممکن است یاد بگیرند که تنها راه گرفتن توجه نادرست رفتار کردن است.
*آیا شما اغلب در این تله میافتید؟
*نادیده گرفتن رفتار مورد پذیرش
نظر:
…………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………….
-نگاه کردن به دیگران:
کودکان با نگاه کردن آنچه دیگران انجام میدهند یاد میگیرن.برای مثال وقتی والدین خشمگین میشوند و سر همدیگر فریاد میزنند و به خاطر فریاد زدن کاری را که میخواهند میکنند کودکان یاد میگیرند وقتی مشکلی دارند فریاد زدن کاری درستی است.کودکانی که از والدینشان کتک می خورند احتمالا دیگران را میزنند.
رفتارهایی مانند فریاد زدن حرفهای تند زدن عصبانی شدن زدن نامرتب بودن و اینکه وقتی اتفاق ترساننده ای
رخ میدهد شما چه کار میکنید میتوانند با نگاه کردن به دیگران آموخته شوند.
آیا فرزند شما عادت بدی را از نگاه کردن دیگران کسب میکند؟
*نگاه کردن به دیگران
نظر:
…………………………………………………………………………………………………………………………………
-خواستن انجام کار:
روشی که والدین از کودکانشان میخواهند کاری را انجام دهند میتواند براینکه فرزندشان آن کار را انجام خواهد داد یا نه تاثیر بگذارد. برخی مشکلات شایع در این زمینه عبارتند از:
*بیش از حد زیاد بودن:هر بار که از کودکان خواسته میشود کاری را انجام دهند فرصتی برای نافرمانی آنها وجود دارد.وقتی کارهای بسیار زیادی از کودکان خواسته میشود آنها احساس ناتوانی میکنند.
*بیش از حد کم بودن :گاهی کودکان به این دلیل نافرمان میشوند که هیچکس وقت کافی نگذاشته تا برای آنها روشن کند که چه انتظاری از آنها میرود.برای مثال ممکن است کودکی رفتار نامناسب غذاخوردن را نداند چون به اندازه کافی به او گفته نشده چگونه از قاشق و چنگال استفاده کند.
*بیش از حد سخت بودن :کودکان وقتی والدین شان انتظارات بیش از حد از آنها داشته باشند و کارهایی از آنها بخواهند که فراتر از تواناییهای آنهاست مثل اینکه از یک کودک سه ساله بخواهند یک اتاق بهم ریخته را مرتب کند نافرمان میشوند.
*در زمان نامناسب عنوان کردن:وقتی کودکی مشغول انجام کاری است مثل دیدن یک برنامه تلویزیونی دلخواه و از او خواسته میشود کاری انجام دهد بیشتر احتمال دارد که خواست شما را نادیده بگیرد.
*بیش از حد مبهم بودن :کودکان کارهایی را که مبهم به آنها گفته میشود انجام نمی دهند مثل اینکه علی ابله نباش یا کارهایی که بصورت پرسشی بیان میشوند مثل اینکه دوست داری بخوابی ؟اگر به فرزندتان فرصت انتخاب میدهید آماده باشید که بگوید نه.
*زبان بدن :گاهی زبان بدن والد چیزی غیراز کاری را که خواسته میگوید مثل اینکه وقتی به کودک میگوید کاری را رها کند در حال لبخند زدن یا خندیدن باشد.همچنین کودکان معمولا کارهایی را که از یک اتاق به اتاق دیگر با فریاد گفته میشود انجام نمیدهند چون والدین آنجا نیستند که کاری را خواسته‌اند پی بگیرند.
*چگونه از فرزندتان میخواهید کاری را انجام دهد؟
*بیش از حد زیاد
*بیش از حد کم
*خیلی سخت
*در زمان مناسب
*بیش از حد مبهم
*ناهماهنگ
*نظر:
………………………………………………………………………………………………………………………………
-پیامهای احساسی
والینی که فرزند خود را قبول ندارند بجز رفتار کودک اغتماد به نفس او را نیز کم میکنند.بردن نام کودک با اصطلاحاتی مثل ابله یا خنگ و پیغام هایی که به او احساس گناه میدهد.مثل گفتن اینکه مادربزرگ چه فکری میکند اگر ببیند تو داری این کار را میکنی؟ممکن است به خاطر شرمساری کودکان را به همکاری وادارد ولی آنها را خشمگین کناره گیر و غیر همکار میکند.
*آیا شما هیچیک از این پیغامهای احساسی را میدهید؟
*اسم گذاشتن روی فرزندتان یا تحقیر کردن او
*پیغامهایی که احساس گناه ایجاد میکنند
*نظر:
…………………………………………………………………………………………………
کودکان میتوانند مشکلات رفتاری پیدا کنند به خاطر روشی که والدین از دیسیپلین یا تنبیه استفاده میکنند.اینجا بعضی دلایل در مورد اینکه چرا تنبیه کاری از پیش نمیبرد ارائه میشود.
۱-تهدید به تنبیه میشود ولی تنبیه انجام نمیشود.:اگرچه تهدید در ابتدا تاثیر دارد کودکان به سرعت یاد میگیرند وقتی والدین تهدیدات خود را عملی نمی کنند دستورات والدین را نادیده میگیرند.تهدید به تنبیه حتی میتواند مبارزه طلبی قلمداد شود و کودکان والدین خود را امتحان کنند تا ببینند چه اتفاقی میافتد.
۲-تنبیه در زمان عصبانیت انجام میشود :وقتی والین عصبانی هستند همیشه خطر از دست دادن کنترل و آسیب زدن به کودک وجود دارد.اگر نگران این هستید که چنین اتفاقی بیفتد با یک کارشناس مشورت کنید.
۳-تنبیه بعنوان پاسخ به یک بحران:گاهی والدین واکنش شدید به رفتار نادرست نشان میدهند زیرا پیش از اینکه کاری برای آن انجام دهند منتظر مانده اند تا رفتار کودک به اندازه غیرقابل تحملی برسد.
۴-استفاده بی ثبات و بی ضابطه از تنبیه:بی ثباتی و بی ضابطه عمل کردن فهم این را که چه چیزی از کودک انتظار میرود را دشوارمیکند.مشکلات رفتاری وقتی رخ میدهند که دستورات و قوانین از یک روز به روز دیگر با ثبات به کار نمی روند.در خانوادهایی که هم پدر و هم مادر حضور دارند مشکلات همچنین میتواند وقتی رخ دهد که والدین با هم توافق ندارند یا در مقابل کودک برای اجرای قوانین از هم حمایت نمیکنند.
*آیا شما هیچیک از مشکلات زیر را با دیسیپلین قوانین دارید؟
-تهدیدها اجرا نمیشود
-تنبیه در زمان خشم انجام میشود
-تنبیه به عنوان پاسخی به بحران است
-استفاده بی ثبات از تنبیه
*نظر:
……………………………………………………………………………………………………………………………
بعضی باورها کمکی نمی کنند و فرزندپروری را دشوار مینما یند.اینجا برخی باورهای غیر مفید رایج ارائه میشود:
۱-این فقط یک مرحله از رشد کودک است.این باور از اینکه والدین مستقیم به مشکل رسیدگی کنند جلو گیری میکند.در عوض والدین ممکن است قبل از اینکه بد نبال دریافت کمک بروند یا تغییری ایجاد کنند منتظر بمانند تا زمانی که مشکل شدید و دراز مدت شده است.
۲-او این کار را از روی عمد میکند فقط برای اینکه مرا اذیت کند.این باور سرزنش را بار کودک میکند و ممکن است سبب شود والدین بی میل و خشمگین شوند و نسبت به رفتار نادرست واکنش شدید نشان دهند.این باور همچنین جلوی این را میگیرد که والدین ببینند اعمال خود آنها چه نقشی در مشکل رفتاری دارد.
۳-همه اش تقصیر من است که او اینطوری است.این باور والدین را به خاطر مشکل رفتاری کودک سرزنش میکند وقتی والدین فکر کنند که آنها باید به خاطر رفتار کودکشان سرزنش شوند احساس گناه و افسردگی میکنند.این صبور آرام و باثبات بودن در مقابل کودک را حتی سخت تر میکند.انتظارات والدین نیز میتواند فرزندپروری را سخت تر کند.این غیر واقع بینانه است که والدین از کودک خود انتظار داشته باشند کامل باشد.این احتمالا منجر به ناامیدی و اختلاف با کودک میشود.والدین میتوانند همچنین انتظارات غیر واقع بینانه از خود داشته باشند.وقتی والدین هدف خود را این میگذارند که کار خود را کامل انجام دهند خود را آماده نارضایتی و ناکامی میکنند.
*آیا هیچیک از موارد زیر در مورد شما صادق است؟
-باورهای غیر مفید
-انتظارات غیر واقع بینانه
نظر:
………………………………………………………………………………………………………………………………
-تاثیرات ما بر خانواده
تاثیرات دیگری هم بر بهزیسستی والدین وجود دارد که فرزند پروری را دشوار میکند.اینجا چند مثال وجود دارد:
*رابطه والدین:مشکل رفتاری میتواند زمانی بروز کند که رابطه یک زوج اجباری است و تنش و اختلاف زیادی در خانواده وجود دارد.وقتی کودکان بگومگو و جدال زیادی بین والدین خود میبینند پسرها ممکن است پرخاشگر و دخترها مضطرب یا افسرده شوند.
*هیجانات والدین:احساسات والدین مثل عصبانیت افسردگی یا اضطراب میتواند مانع آنها برای با ثبات بودن و اداره موثر رفتار کودکشان باشد.برای مثال وقتی والدی احساس غمگینی یا افسردگی میکند احتمال دارد تحریک پذیر و کم تحمل شود افکار غیر مفید در مورد کودکش داشته باشد بخواهد زمان کمتری با فرزندش سپری کند و نظارت کمتری بر کودک داشته باشد.
*استرس:همه والدین زمانی تحت استرس قرار میگیرند مثل زمان اثاث کشی مشکلات مالی یا فشار کاری.کودکان به روال منظم نیاز دارند و وقتی این استرسها روال معمول خانواده را برای مدت زیادی بهم میزند ناراحت میشوند.
*آیا هیچکدام از موارد زیر در مورد خانواده شما درست است؟رابطه والدین با یکدیگر-احساسات والدین-استرس.
نظر:
…………………………………………………………………………………………………………………………………………..
-تاثیرهای خارج از خانه
برای والدین غیر ممکن است که تمام تاثیرات روی رفتار فرزندشان را کنترل کنند.رفتار کودکان وقتی ارتباط بیشتری با افراد جامعه پیدا میکنند تحت تاثیر عوامل خارج از خانه هم قرار میگیرد.
-همسالان و دوستان
وقتی کودکان شروع به قاطی شدن با کودکان دیگر میکنند تحت تاثیر روابط خود با همسالان و کارهای آنها قرار میگیرند.برای مثال کودکان پرخاشگر و مخل اغلب از سوی همسالان خود طرد میشوند مهارتهای اجتماعی ضعیفی دارند و برایشان سخت است با کسی دوست شوند یا دوستی خودرا ادامه دهند.این کودکان با کودکان مخل دیگر قاطی شوند و از آنها یاد بگیرند و رفتار مشکلدارشان ادامه پیدا کند.
-مدرسه
موفقیت کودکان در مدرسه میتواند سازگاری و رفتار آنها را تحت تاثیر قرار دهد برای مثال کودکی مشکل رفتاری پیدا کند که کار مدرسه را سخت می یابد خوب کار نمیکند یا به ندرت پاداش یا تحسین برای تلاشهایش دریافت میکند.
-رسانه و تکنولوژی
کودکان میتوانند مشکل رفتاری مثل ناسزا گفتن یا پرخاشگری را تماشا کردن فیلم و برنامه های تلویزیون خواندن روزنامه و داستانهای خنده دار یا بازیهای کامپیوتری یاد بگیرند.
*آیا هیچیک از نگرانیهای زیر در خانواده شما وجود دارد؟
-همسالان و دوستان
-مدرسه
-رسانه و تکنولوژی
نظر:
………………………………………………………………………………………………………………………………
تمام والدین میتوانند زمانی در تله فرزند پروری بیفتند. بایداحتمالا فرا بشر باشید که فرزندتان را بدون دادن هیچ پاداشی تصادفی یا افتادن در تله‌های تعدیل کننده یا بی ثبات بودن بزرگ کنید. در واقع امکان ندارد والد بود بدون اینکه در این راه اشتباهاتی انجام داد. با این حال مشکلات رفتاری کودکان بیشتر رخ میدهند اگر شما دریابید که اغلب در این تله های فرزندپروری می‌ا فتید. بنابراین اینکه آنها در روابط روز به روز چقدر اتفاق می افتند مهمتر از این است که به سادگی اتفاق می افتند مهمتر از این است که به سادگی اتفاق می افتند یا نه.
*عوامل دیگر:
-آیا چیزهای دیگری را میشناسید که بر رفتار کودک شما تاثیر دارد؟اگر بله آنها را در زیر فهرست نمایید.
……………………………………………………………………………………………………………………………………..
-اهدافی برای تغییر
حالا که علتهای احتمالی مشکلات رفتاری را دیده اید در مورد تغییراتی که میخواهید در رفتار کودک و نیز رفتار خودتان بدهید فکر کنید.این تصمیم شما /والد است که چه مهارتهایی به فرزندتان آموزش داده شود.به یاد داشته باشید کودکان میبایست قبل از یادگیری یک مهارت تازه از نظر رشدی آمادگی آن را داشته باشند.این میتواند مفید باشد که مهارتهایی را که به کودک کمک میکند یاد بگیرد مستقل باشد و با دیگران کنار بیاید در ذهن داشته باشید.
-تمرین ۶:چه مهارتهایی را باید در کودک تشویق کنیم.
به فهرست زیر نگاه کنید و فکر کنید میخواهید چه مهارتهایی را در کودکتان تشویق کنید.
*چگونه رابطه برقرار کند و با دیگران کنار بیاید:
-عقلید ایده ها و نیازهای خود را بصورت مناسب به دیگران ابراز کند.
-وقتی نیاز به کمک دارد آن را درخواست کند.
-درخواستهای بزرگترها را انجام دهد.
-با کودکان دیگر همکارانه بازی کند.
-از احساسات دیگران آگاه باشد.
-آگاه باشد چگونه اعمال خود او بر دیگران تاثیر میگذارد.
*چگونه احساسات را اداره کند:
-احساساتش را به گونه ای ابراز کند که به دیگران آسیب نزند.
-کارهای آسیب زننده را کنترل کند و قبل از عمل فکر کند.
-احساسات مثبت نسبت به خود و دیگران داشته باشد.
-قوانین و محدوده ها را بپذیرد.
*چگونه مستقل باشد:
-کارهایی را برای خود انجام دهد.
-خود را سرگرم کند بدون اینکه به توجه همیشگی بزرگترها نیاز داشته باشد.
-در مقابل کارهایش احساس مسوولیت کند.
*چگونه مشکلات را حل کند:
-در مورد مسایل هر روزه توجه و کنجکاوی نشان دهد.
-پرسش کند و عقاید خودش را داشته باشد.
-به راه حلهای دیگر هم توجه کند.
-با دیگران گفتگو کند و نتیجه بگیرد.
-برای خود تصمیم بگیرد و مشکلاتش را حل کند.
نظر:
………………………………………………………………………………………………………………….
-تمرین ۷:هدف گذاشتن برای تغییر.
وقتی اهداف خودرا برای تغییر مشخص میکنید رفتار کنونی فرزندتان را در نظر بگیرید.فکر کنید که میخواید چه کارهایی را بیشتر انجام دهد{مثلا مؤدبانه صحبت کردن با خود بازی کردن بدمن نیاز به توجه همیشگی یک بزرگتر انجام دادن آنچه به او گفته میشود ماندن در رختخواب خود تمام شب}همچنین توجه کنید میخواهید چه کارهایی را کمتر انجام دهد{مثلا قشقرق راه انداختن کتک کاری کردن غر زدن موقع غذا خوردن اختلال ایجاد کردن در کارها }.این مهم است که توجه کنید چه تغییراتی را میخواهید در رفتار خودتان ایجاد کنید.حالا که میدانید چه چیزهایی میتواند در رفتار مشکلدار فرزندتان سهمی داشته باشند برای خودتان نیز اهدافی بگذارید ببینید چه کارهایی را میخواهید بیشتر انجام دهید{مثلا آرام ماندن.دستورات روشن و مستقیم دادن}و
چه کارهایی را میخواهید کمتر انجام دهید{مثل تهدید کردن-داد زدن و دستور دادن از اتاق دیگر}.
در زیر تغییراتی را که میخواهید در رفتارفرزندتان و رفتار خودتان ببینیدد بنویسید.اهداف خود را دقیق و رفتاری ذکر کنید.
اهدافی برای تغییر رفتار فرزندم | اهدافی برای تغییر رفتار خودم |
-ردگیری رفتار کودکان
اگر نگران برخی جنبه های رفتار فرزند خود هستید ردگیری کار مفید است.ثبت کردن به چند دلیل مفید است.
*به شما این شانس را میدهد که بررسی کنید آنچه در مورد رفتار فرزندتان فکر میکنید واقعا درست است یا خیر{مثلا آیا فرزندتان از همه دستوراتی که شما میدهید سر باز میزند؟}
*به شما کمک میکند واکنش خود را به فرزندتان وارسی کنید و مشخص کنید چه وقتی و چرا آن را رفتار رخ میدهد.
*به شما امکان میدهد ارزیابی کنید آن رفتار در حال تغییر است یا خیر{برای مثال در حال بهتر شدن در حال بدتر شدن است یا همانطور مانده.}
*به شما میگوید به هدف خود رسیده اید یا خیر.
-تمرین ۸-ردگیری.
رهبر گروه به شما تعدادی از روشهای ردگیری رفتار کودکان را نشان میدهد.هرپرسش یا نظری دارید با اعضای گروه در میان بگذارید.
*جدول رفتاری*
اگر نگران بعضی جنبه های رفتار فرزندتان هستید مفید است که ردگیری کنید.از یک جدول رفتاری استفاده کنید در این جدول بنویسید چه وقت و کجا رفتار مشکلدار رخ داد چه چیز قبل از رفتار اتفاق افتاد{چه چیز باعث آن شد}و بعد از آن چه اتفاقی افتاد {شما چه واکنشی نشان دادید}.این به شما کمک میکند موارد زیر را مشخص کنید:
*الگوهای رفتار فرزندتان
*چقدر رفتار رخ میدهد
*چقدر با ثبات با رفتار فرزندتان مقابله میکنید
*زمانها یا موقعیتهای پر خطر
*راه اندازیها یا علل احتمالی
*پاداشهای تصادفی احتمالی
مثال : جدول رفتاری نمونه
دستورالعمل :رفتار مشکلدار را بنویسید همچنین اینکه چه وقت و کجا رخ داد و چه چیز قبل و بعد از آن اتفاق افتاد.
*رفتار مشکلدار:قشقرق راه انداختن
واقعه مشکلدار | کی و کجا رخ داد | چه چیز قبل از آن اتفاق افتاد
| چه چیز بعداز آن اتفاق افتاد | توضیحات | ||
غلت خوردن روی زمین و گریه کردن | ساعت ۷:۳۰در اتاق نشیمن | از او خواسته شده بود لباس بپوشد | به اجازه داده شد مدت کوتاهی بیشتر تلویزیون تماشا کند. | |||
پا کوبیدن روی زمین و دادزدن | ساعت ۸در اتاق نشیمن | تلویزیون خاموش شده و از او خواسته شده بود لباس بپوشد. | به اتاق برده شد و به او کمک شد لباس بپوشد. | دیر از خانه بیرون رفتیم .عصبانی بودم. | ||
جیغ کشیدن داد زدن پا به زمین کوبیدن | ساعت ۱۰:۳۰دقیقه در سوپر مارکت | به اجازه داده نشده بود اسباب بازی جدید بخرد. | تسلیم شدن و خریدن اسباب بازی برای او. | شرم زده بودم.هر کاری برای ساکت کردن او میکنم. | ||
جیغ زدن مشت کوبیدن به زمین | ساعت۱۲:۳۰اتاق نشیمن | خواسته بود قبل از ناهار اسباب بازیش سرهم شود. | به اتاقش فرستاده شد.خودم اسباب بازی را سرهم کردم. | ۳۵دقیقه در اتاقش گریه کرد و جیغ کشید. | ||
اخم کردن گریه کردن | ساعت ۱۸بیرون از خانه | به او گفته شده بود بازی را تمام کند و برای خوردن شام بیاید. | سیلی خورد.به اتاقش فرستاده شد.شام به او داده نشد. | احساس گناه داشتم.بعدا”به او بستنی دادم. | ||
*برگه چوب خط*
راه دیگر برای ردگیری رفتار فرزندتان اینست که یادداشت کنید این رفتار چقدر اتفاق می افتد.برای انجام این کار روی برگه چوب خط شبیه آنچه در زیر آمده هر وقت رفتار مورد نظر از او سر می زند یک علامت بگذارید.
*برگه چوب خط نمونه*
دستورالعمل:روز را در اولین ستون بنویسید و سپس جلوی آن روز هر بار که آن رفتار رخ میدهد یک تیک بگذارید.مجموع تعداد دفعات رخداد رفتار را در هر روز در ستون انتهایی بنوسید.
رفتار:ناسزا گفتن تاریخ شروع:
روز
| شنبه | یکشنبه | دوشنبه | سه شنبه | چهارشنبه | پنجشنبه | |||||
۱
| |||||||||||
۲
| |||||||||||
۳ | |||||||||||
۴ | |||||||||||
۵ | |||||||||||
۶ | |||||||||||
۷
| |||||||||||
۸
| |||||||||||
۹ | |||||||||||
۱۰ | |||||||||||
۱۱ | |||||||||||
۱۲ | |||||||||||
۱۳
| |||||||||||
۱۴
| |||||||||||
۱۵
| |||||||||||
جمع | |||||||||||
*گراف رفتاری*
شما حتی میتوانید اطلاعات بدست آمده را روی گراف نشان دهید تا راحت تر پیشرفت فرزندتان را ردگیری کنید تا پیش از آنکه برنامه فرزند پروری تازه ای را شروع کنید یک هفته یا بیشتر آنطور که قبلا” گفته شد رد رفتار فرزندتان را یاد بگیرید.بعداز اینکه یک برنامه فرزندپروری تازه را آغاز کردید همچنان به ردگیری رفتار فرزندتان ادامه دهید تا ببینید آیا برنامه شما موفقیت آمیز بوده است یا خیر.این به شما کمک میکند به بهبودهایی که در رفتار فرزندتان ایجاد میشود توجه کنید و انگیزه خودرا برای ادامه استفاده از استراتژیها و قواعد جدید حفظ نمایید.
*گراف رفتاری نمونه*
دستورالعمل:روی هر روزی که رفتار مورد نظر رخ داده است به تعداد رفتار {ستون عمودی تعداد دفعات رخداد رفتار را نشان میدهد}را یک ضربدر یا علامت بزنید و سپس این نقاط مربوط به روزهای مختلف را بهم وصل کنید.
وقتی یک برنامه والدینی جدید را شروع میکنید بهتر است آن را به مدت ۷ تا ۱۰ روز آزمایش کنید.در پایان مدت آزمایش میتوانید تصمیم یگیرید که آن را به همان روش ادامه دهید یا تغییراتی در آن ایجاد نمایید.به یاد داشته باشید بهترین راه تغییر رفتار کودکان و رفتار خود شما اینست که آن را به تدریج انجام دهید.وقتی قواعد و رفتارهای تازه خوب جا افتاد میتوانید ردگیری را به میزان کمتری انجام دهید مثلا” هفته ای یک بار به جای هر روز.وقتی در مورد پیشرفت خود مطمئن شدید ثبت کردن رفتار را متوقف کنید.
